Bireylerin kendi iradeleriyle yaşamlarına son vermesi olarak tanımlanan intihar olgusunu tetikleyen; işsizlik, göç, gelir eşitsizliği, psikolojik hastalıklar ve yoksulluk başta olmak üzere birbiriyle ilintili birçok etken vardır. Bu yazıya başlarken ki amacım, bahsettiğim etkenlerin temelini oluşturan toplum-birey arasındaki ilişkiyi düşündürtmek ve Durkheim'in intihar tiplerini sizlere açıklamak.

Çeşitli sebeplerle yaşanabilecek “toplumdan kopma“ sonucunda oluşan anormal davranışlar geri dönüşü olmayan sonuçlar oluşturabiliyor. Eğer, amaç intihar girişiminin temelindeki gerçek nedeni sorgulatmaksa psikolojik hastalıkların altında yatan sebepleri irdelemek gerekebilir. Dünya genelinde intiharın önde gelen sebeplerinden biri, depresyon hastalığıdır. Peki, sizce  “Depresyon hastalığına sahip olan bir kişi, bütün yaşamı boyunca bu hastalıkla mı yaşadı?“ Kim bilir, belki de bu sorunun cevabı Durkheim'in “İntihar“ ile ilgili görüşlerinde saklıdır. Sorudan aldığım ilhamla sizlere Durkheim'in intihar ile ilgili görüşlerinden bahsedeceğim.

Emile Durkheim'in İntihar Görüşü Üzerine:

İntihar konusuna, sosyolojik perspektifle bakan ilk isim Fransız Sosyolog Durkheim'dir. Durkheim'e göre intihar, ancak diğer toplumsal meselelerle izah edilebilecek olan toplumsal bir olguydu. Yazıldığı dönemde Fransa dışında pek duyulmamış olan Durkheim'in “İntihar“ adlı yapıtı, günümüzde toplum-birey arasındaki ilişkiyi incelemesi yönüyle bir dünya klasiği konumuna gelmiştir. Somut örneklere ve istatistiklere yer vermesi açısından oldukça doyurucu olan bu eserde intihar; bencil, özgecil ve anomik olmak üzere üç farklı alt başlıkla incelenmiştir.

İntihar tiplerini yorumlamadan hemen önce, Durkheim'in istatistiklerle kanıtlamış olduğu gözleminden bahsetmek istiyorum. Durkheim, bazı gruplardaki insanların diğerlerine kıyasla daha fazla intihar ettiğini fark etmiş. Mesela, katoliklere oranla protestanlarda, evlilere oranla bekarlarda intiharın daha fazla gerçekleştiğini gözlemlemiş. Bunun yanı sıra, ekonomik kriz sonrası gelen önemli bir toplumsal sorun olan “işssizliğin“ kişileri psikolojik olarak olumsuz etkilediğini bunun sonucu olarak da ekonomik krizlerden sonra intihar oranlarının arttığını gözlemlemiş.

 Şimdi,  Durkheim'in intihar tiplerinden bahsedebiliriz.

Bencil intihar, kişilerin üyesi olduğu toplumla bütünleşememesinden doğan intihar tipidir. Bu tiplemeyi, farklı bir tanımla açıklamak gerekirse  “tek başınalıktan doğan intihar“ denilebilir. Tek başınalıktan kastım, her zaman toplumdan ayrı düşme -uyumsuzluk- anlamına gelmemekle birlikte daha derin bir anlam içerir. Bahsettiğim tek başınalık, kimi zaman maddi olarak yalnız olmak. Kimi zaman da maneviyat eksikliği çekmektir. Başta söylediğim, küresel bir toplumsal sorun olan “yoksulluk“ maddi tek başınalıkla doğrudan ilişkilidir. Bu cümle sonrasında kavramlar arasındaki bağlantıyı daha net aktarabildiğimi umuyorum.  

Özgecil intiharsa, bencil intiharın tersi olarak toplumla aşırı bütünleşme sonucunda oluşur. Bu intihar tipinde kişilerin sorumluluk bilinci normal dışı yüksektir. Bu tipe örnek kişiler için  toplum, kendilerinden hep bir adım daha ötededir. Edindikleri amaç uğruna kendilerini feda ederler. Mesela Durkheim özgecil intihara örnek olarak, ülkeleri uğruna canlarını feda eden Japon kamikaze pilotlarından bahsetmiş.

Durkheim'in bir diğer intihar tipi olan Anomik (kuralsız) intihara gelecek olursam, toplumdaki düzenin bozulması sonucunda oluşan intihar tipidir. Durkheim anomik intihar için, toplumdaki normların ortadan kalkması sonucunda görüldüğünden bahsetmişti. Son olarak kısaca kaderci intihardan da, bahsedeyim. Bu tip intihar, bireyin üzerinde toplumun olması gerektiğinden fazla etkisinin getirdiği bir sonuç olarak yaşanabiliyor.

Sizlere intihar konusuyla ilgili aktarmak istediklerim bunlardan ibaretti.  Bizleri soru sormaya ve düşünmeye yönelten yaşam umudunu epey önemsiyorum. Yaşam umudunuzun ve iç muhakemenizdeki soruların hiç bitmemesi dileğiyle..

Sağlıcakla kalın.!

   

 

Bu ve bundan daha fazlasını merak edenler için tavsiye,

Emile Durkheim, İntihar, Pozitif Yayınları